Protez; travma, tümör vb. sebeplerle kaybedilen vücut uzuvlan yerine, bu uzuvları taklit emek üzere geliştirilen aytların genel adıdır.

Travma, tümör oluşumları, kangren ve benzeri durumlar sonrası vücut sağlığını korumak amacıyla hasar gören organin vücuttan çıkarılması gerekebilir. Böyle durumlarda, çıkarılan organın şekil ve işlevini taklit eden protezler, ilgili organin yerine uygun yöntem, araç ve gereçler kullanılarak takılır.

Eklem Nedir?

İki veya daha fazla kemik ucunu hareket edebilecek yapıda birleştiren özel yapılardır. Örneğin uyluk kemiği (Femur) alt ucu ile kaval kemiği (Tibia) üst ucu arasını birleştiren yapı diz eklemidir.
Eklemi oluşturan kemik uçları yumuşak, kaygan ve elastik kıkırdak yapı ile sanılıdır. Bu yapı yük ve basınca direnç göstererek eklemin basit ve acısız, ağrısız hareket edebilmesini sağalar.

Eklemin çevresi kapsülle, içiyse sinovia adı verilen zarla kaplıdır. Sinovial zar bpki makine yağı gibi işlev gören eklem snasının üretiminden sorumludur. Eklem sıvısı sürtünme ve aşınmayı azaltır ve kıkırdağı besler.

Menüsküs nedir?

Diz ekleminde ise diğer eklem yapılarına artı olarak içte ve dışta hilal şeklinde menüsküs adı verilen elastiki kılardak vardır.
Menüsküsler tıpk bir amortisör gibi gelen darbeleri yumuşatır, eklemi daha sağlam kılar ve eklem sıvısı ile hareketi kolaylaştırıcı etki yapar.
Karşılıklı olan kemikler bu yumuşak doku yapılarının yanında bağ dokular ile daha güçlü hale gelir. Eklemleri çaprazlayan tendonlar, adaleler aracılığıyla hem sağlamlığı hem de rahat hareket olanağını sağlar. işte tüm bu yapı tüm vücudun hareket sisteminin yıllarca aşınmadan çalışan bir makine gibi işlemesini sağlar.

Total Eklem Protezi Operasyonları
Total eklem değiştirme operasyonlan, işlevini yitirecek kadar harap olmuş ve/veya vücudun geri kalanına zarar verecek boyutta problemlere gebe organların yerine çeşitli metal, polietilen ve seramik kaplı malzemelerin yerleştirilmesi esasına dayanmaktadır.
ABD’de yılda 150.000 den fazla eklem protezle değiştirilirken ülkemizde 20000-25000 civarındadır.

Neden Total Eklem Protezi Gereklidir?
Farklı sebeplerle eklemlerde oluşan kıkırdak hasarları ve şekil bozuklukları kişide ağrı, hareket zorluğu ve aksamalara sebep olur. Bu nedenle eklem yüzeylerinin rehabilite edilmesi ve değiştirilmesi gerekir.

Eklemlerde kıkırdak hasarlarına (Dejeneratif Artrit) neden olan başlıca sebepler;

• Hatalı kırık çıkık tedavileri
• Doğumsal anomaliler
• Enfeksiyonlar
• Metabolik kemik hastalıkları
• Ağırlık taşıyan eklemlerde oluşan eğrilikler
• Meniskus, bağ ve kapsül hasarlanı
• Kemik ve kıkırdak dolaşımının bozulması (Avasküler Nekroz)
• Tümörler
• Aşırı kilo ve obezite
• Romatizmal hastalıklar
• Sebepsiz durumlar

Total Eklem Protezinin İyileşme Süresi Nedir?
Genel olarak hastalar operasyondan kısa bir süre sonra hareketli hale gelseler de sure hastadan hastaya ve vakadan vakaya değişiklik gösterebilir.
Total kalça ve diz protezlerinin ardından hasta ikinci gün ayağa kalkabilmekte, birkaç günün ardından destekli ardından desteksiz olarak yürüyebilmektedir.
Omuz, dirsek, el bileği ve parmak eklemi gibi ağırlık taşımayan eklemler cerrahiden hemen sonra rehabilitasyon desteğiyle hareket etmeye başlayabilir. Rehabilitasyonun amacı tedavi süresince zayıflayan kasların yeniden güçlenmesini sağlamaktır.

Total Eklem Protezinin Riskleri Nelerdir?
Total eklem değişimindeki risk diğer cerrahi müdahalelerden farksızdır. Ameliyat öncesi genel cerrahın ve anestezi uzmanının yapacağı değerlendirme sürece ışık tutacaktır.

Oluşabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Karşılaşılabilecek en önemli komplikasyon enfeksiyondur. Enfeksiyon taburcu olmadan önce ya da sonra oluşabilir. Yüzeysel enfeksiyonlar uygun antibiyotik tedavileriyle çözülebilir. Derin enfeksiyonlar ise protezin geri çıkarılmasına kadar uzanabilir. Oluşan enfeksiyon kan yoluyla vücudun farklı bölgelerine de yayılabilir. Bu nedenle sinüzit, idrar yolu enfeksiyonu, diş enfeksiyonları gibi rahatsızlıklar operasyon öncesi tedavi edilmeli koruyucu tedavi süreçlerine başlanmalıdır. Cerrahi tekniğin yeterliliği de komplikasyon sebeplerindendir. Sağlık kuruluşlarının genel sterilizasyonu ve ameliyat hane şartları komplikasyonlar açısından oldukça önemlidir.

Bunlarla birlikte yerleştirilen proteze bağlı sebeplerle de komplikasyonlar oluşabilir.